Biegunka podróżnych i zemsta faraona – co to oznacza?
Podróżowanie do egzotycznych zakątków świata to niezapomniane przeżycie, ale czasem wiąże się z nieprzyjemnymi niespodziankami. Jedną z nich jest biegunka podróżnych – problem, który dotyka turystów odwiedzających kraje o niższym standardzie sanitarnym. W różnych częściach świata ma ona swoje barwne nazwy: „zemsta Montezumy” w Meksyku, „Delhi-belly” w Indiach, a w Egipcie –„Zemsta faraona”. Co to oznacza? Wszystkie te określenia nawiązują do gwałtownej reakcji układu pokarmowego na kontakt z nowymi, chorobotwórczymi drobnoustrojami. Choć zazwyczaj biegunka podróżnych trwa krótko i ustępuje samoistnie, może skutecznie zepsuć urlop i pokrzyżować plany zwiedzania2.
Biegunka podróżnych – najczęstsze przyczyny
Najczęstszą przyczyną biegunki podróżnych są bakterie – w 80% przypadków odpowiadają za nią różne szczepy Escherichia coli (E. coli), zwłaszcza enterotoksyczne (ETEC) i enteroagregacyjne (EAEC). Znajdują się one w skażonej wodzie i żywności, a do organizmu dostają się drogą fekalno-oralną. W mniejszym stopniu biegunka podróżnych jest wywoływana przez wirusy (5–10%) i pasożyty (poniżej 5%). Ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie w krajach tropikalnych i rozwijających się, w których warunki sanitarne odbiegają od europejskich standardów.
Prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa spożywanie surowych owoców i warzyw, napojów z lodem, nieprzegotowanej wody czy jedzenia z ulicznych straganów.
Pamiętaj! Biegunka podróżnych może pojawić się również w krajach rozwiniętych, choć jest to znacznie rzadsze2.
Jak objawia się biegunka podróżnych?
Biegunka podróżnych ma zazwyczaj samoograniczający się przebieg, ale mimo to, może uprzykrzyć podróż i zaprzepaścić wiązane z nią plany. Głównym objawem są wodniste stolce – najczęściej od 3 do 5 na dobę, choć w cięższych przypadkach ich liczba może wzrosnąć nawet do 15. Objawy pojawiają się nagle, zwykle po 2–3 dniach od przybycia do nowego miejsca. Najczęściej występujące dolegliwości to1:
- wzdęcia,
- osłabienie,
- skurczowe bóle brzucha,
- nudności,
- gorączka,
- bóle brzucha,
- utrata apetytu,
- bóle głowy,
- dreszcze,
- bóle okolicy krzyżowej,
- wymioty,
- bóle stawowe.
Ile trwa biegunka podróżnych?
W większości przypadków biegunka podróżnych trwa od jednego do kilku dni i ustępuje samoistnie. Jednak u osób starszych, przewlekle chorych lub w przypadku ciężkiego przebiegu (np. biegunki z krwią, wysokiej gorączki, znacznego osłabienia) konieczna może być konsultacja lekarska i bardziej szczegółowa diagnostyka. Wśród 3-10% osób, które przechorowały biegunkę podróżnych, może później wystąpić poinfekcyjny zespół jelita drażliwego, powodujący przewlekłe dolegliwości trawienne1.
Biegunka podróżnych – jak leczyć tę przypadłość?
Leczenie biegunki podróżnych polega przede wszystkim na odpowiednim nawodnieniu organizmu. Podczas biegunki możesz utracić duże ilości wody i elektrolitów, dlatego ważne jest regularne picie bezpiecznych mikrobiologicznie płynów, takich jak butelkowana woda mineralna lub świeżo przegotowana woda. Aby uzupełnić utracone składniki mineralne, możesz sięgnąć po doustne preparaty nawadniające (ORS – oral rehydration salts), które zawierają glukozę i sole mineralne. Takie saszetki warto kupić przed podróżą lub znaleźć je w miejscowych aptekach.
Podczas leczenia unikaj błonnika, mleka, kofeiny i używek. W okresie ostrej biegunki możesz zdecydować się na krótkotrwałą głodówkę i stopniowe rozszerzanie diety, gdy objawy ustępują1. W przypadku łagodnej biegunki, bez objawów takich jak krew w stolcu czy wysoka gorączka, możesz zastosować leki przeciwbiegunkowe.2W przypadku krwi w stolcu i wysokiej gorączki – skontaktuj się z lekarzem.
Zemsta faraona – jakie leki są wskazane?
Lek na zemstę faraona, czyli biegunkę podróżnych, powinien być dobrany w zależności od nasilenia objawów. Dolegliwości możesz łagodzić środkami zmniejszającymi liczbę wypróżnień, takimi jak loperamid. Zalecana dawka to 4 mg na początek, a następnie 2 mg po każdym wodnistym stolcu, maksymalnie do 8 mg na dobę przez 2 dni1.
Leki na biegunkę podróżnych na receptę
Czasami konieczne może być zastosowanie antybiotyku. W lżejszych przypadkach lekarz może zaordynować rifaksyminę, natomiast przy bardziej nasilonych objawach zazwyczaj stosuje się antybiotyki z grupy fluorochinolonów, np. ciprofloksacynę lub lewofloksacynę. W ciężkiej biegunce, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej gorączka i krew w stolcu, zalecana jest azytromycyna1.Pamiętaj jednak, że to preparaty, które zawsze powinny być przepisane przez lekarza.
Jak zapobiegać biegunce podróżnych?
Wiele osób zastanawia się, co zrobić, gdy pojawi się biegunka podróżnych i jak leczyć tę przypadłość. Jednak najprostszym sposobem jest jej zapobieganie. Aby zmniejszyć ryzyko biegunki podróżnych, najważniejsze znaczenie ma odpowiednia higiena. Przed jedzeniem i przygotowywaniem potraw dokładnie myj ręce wodą z mydłem lub stosuj płyny dezynfekujące. Unikaj żywności i napojów z niepewnych źródeł, takich jak uliczne stragany, a także zrezygnuj z picia wody o nieznanej jakości, nawet w hotelach. Najbezpieczniejszym wyborem jest butelkowana woda. Myj i obieraj owoce ze skórki oraz unikaj surowych warzyw, sałatek i lodu w napojach. Spożywaj dania po obróbce termicznej, gotowanych w temperaturze co najmniej 60°C. Dobrym rozwiązaniem jest picie gorących napojów, takich jak kawa i herbata oraz unikanie sosów przechowywanych w temperaturze pokojowej2.
Źródła:
- Mach, T. (2011). Biegunka podróżnych. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 3(3), 121-126.
- Wroczyńska A, Biegunka podróżnych, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/65382,biegunka-podroznych [Dostęp online: 02.03.2025]
