Co na odwodnienie organizmu? Domowe sposoby i preparaty z apteki

Czym jest odwodnienie organizmu?

Woda to podstawowy składnik ludzkiego ciała, który stanowi około 65% masy dorosłego człowieka. Jej rola w organizmie jest nieoceniona – woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek, układów i narządów. Utrzymuje odpowiednią temperaturę ciała, wspomaga usuwanie produktów przemiany materii, bierze udział w procesach trawiennych, transportuje substancje odżywcze oraz pomaga w wytwarzaniu hormonów i neuroprzekaźników. Każdy proces w Twoim ciele zależy od odpowiedniego poziomu nawodnienia.

Gdy jednak Twojemu organizmowi brakuje wystarczającej ilości wody i wszystkie te procesy nie mogą przebiegać prawidłowo, wówczas jest mowa o odwodnieniu. Zmniejszenie się ilości wody już nawet o 5-8% może spowodować nieprzyjemne skutki¹.

Odwodnienie – przyczyny i czynniki ryzyka

Odwodnienie może dotyczyć każdego, choć wyróżnia się kilka czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia. Na przykład bardziej narażone na odwodnienie są niemowlęta i dzieci – szczególnie w przypadku infekcji, które wywołują wymioty lub biegunkę. W grupie ryzyka są również osoby starsze oraz przewlekle chore – np. diabetycy i osoby z chorobami nerek. Do zwiększonego wydalania wody z organizmu może prowadzić także zażywanie niektórych leków, wzmożona aktywność fizyczna czy przebywanie w gorącym, wilgotnym środowisku¹.

Objawy odwodnienia

Objawy odwodnienia mogą być różne, zależnie od stopnia nasilenia tego stanu oraz wieku. W początkowej fazie występuje zwykle pragnienie, które jest pierwszym sygnałem ze strony organizmu, że brakuje mu wody. Następnie może pojawić się zmęczenie, suchość w ustach, bóle głowy, a także zmniejszona ilość oddawanego moczu. W przypadku odwodnienia umiarkowanego skóra traci swoją elastyczność i czasami wzrasta temperatura ciała. Im dłużej trwa brak nawodnienia, tym bardziej nasilają się symptomy i prowadzą do przyspieszonego bicia serca, zawrotów głowy, osłabienia oraz dezorientacji. W skrajnych przypadkach odwodnienie może prowadzić do wstrząsu hipowolemicznego i utraty przytomności.

W przypadku osób starszych – objawy bywają mniej typowe. Seniorzy mogą nie odczuwać pragnienia, które pojawia się zwykle jako pierwsza oznaka odwodnienia. Zamiast tego, zdarzają się reakcje ze strony układu nerwowego i pogorszenie stanu psychicznego. Osoba w wieku podeszłym może czuć się rozkojarzona, jej ruchy są mniej skoordynowane i powolne lub przeciwnie – odczuwa większe pobudzenie¹.

Ile wody potrzebuje organizm?

Zapotrzebowanie na wodę zależy od czynników takich jak stan zdrowia, poziom aktywności fizycznej, wiek czy płeć.  Przeciętnie dorosły człowiek o siedzącym trybie życia, mieszkający w umiarkowanym klimacie, powinien spożywać około 2-2,5 litra płynów dziennie. Dzieci i młodzież mają wyższe zapotrzebowanie na wodę w przeliczeniu na masę ciała. U nastoletnich chłopców wynosi ono około 2,6 litra, a u dziewcząt 1,8 litra dziennie. W przypadku sportowców i osób aktywnych fizycznie zapotrzebowanie może wzrosnąć aż do 10 litrów dziennie, w zależności od intensywności wysiłku i warunków atmosferycznych².

Nie tylko woda nawadnia!

Na co dzień organizm może czerpać płyny także z innych źródeł, niż woda. Sprawdzają się niesłodzone napoje, takie jak słaba herbata, mleko i fermentowane napoje mleczne, a także zupy o niskiej zawartości soli. Cennym wsparciem są też świeże owoce i warzywa, szczególnie takie jak ogórki, arbuzy, pomarańcze czy truskawki. W sytuacjach zwiększonego ryzyka odwodnienia najlepszym wyborem pozostaje jednak woda oraz doustne płyny nawadniające o niskiej osmolarności².

Domowe sposoby na odwodnienie organizmu

Domowe sposoby na odwodnienie organizmu obejmują proste przepisy na napoje izotoniczne, które można przygotować w każdych warunkach. Jak się do tego zabrać?

Napój z miodem i cytryną

Aby przygotować orzeźwiający napój z miodem i cytryną, zacznij od odmierzenia 1,5 litra wody. Następnie dodaj 3 łyżki naturalnego miodu. Do całości wsyp pół łyżeczki soli kuchennej,  a na koniec dodaj kilka kropli świeżo wyciśniętej cytryny. Wymieszaj wszystkie składniki².

Napój pomarańczowy

Przygotowanie pysznego napoju pomarańczowego rozpocznij od połączenia 55 ml gorącej wody z 55 ml świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy. Następnie dodaj 660 ml zimnej wody. Dodaj 4 łyżki cukru oraz 2 łyżki soku z cytryny. Starannie wymieszaj wszystkie składniki².

Napój z koncentratem pomarańczowym

Aby stworzyć smaczny napój z koncentratem pomarańczowym, rozpocznij od zmieszania 200 ml koncentratu pomarańczowego z 1000 ml wody. Na koniec dodaj 1 gram soli kuchennej i wymieszaj².

Rozcieńczony sok owocowy

Aby przygotować orzeźwiający rozcieńczony sok owocowy, po prostu zmieszaj sok owocowy z wodą w równych proporcjach, tworząc mieszankę „pół na pół”².

Farmakologiczne sposoby na odwodnienie

Aby zapobiec odwodnieniu, możesz sięgnąć po preparaty dostępne w aptece, takie jak doustne płyny nawadniające (ORS – Oral Rehydration Salts). To preparaty najczęściej, które pomagają w stopniowym uzupełnieniu płynów i soli mineralnych. Najczęściej mają postać saszetek z proszkiem, który należy połączyć z wodą oraz gotowych roztworów.

W poważniejszych przypadkach, gdy odwodnienie jest bardziej zaawansowane, stosuje się dożylne podawanie roztworów – 5% glukozy przy odwodnieniu hipertonicznym, lub roztworów NaCl (chlorek sodu) lub NaCl i KCl (chlorek sodu i potasu) przy odwodnieniu hipotonicznym³.

Źródła:

1. Wiercińska M., Kudłacz P., Objawy odwodnienia u dzieci i dorosłych, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/344290,objawy-odwodnienia-u-dzieci-i-doroslych [Dostęp online: 01.04.2025]
2. Frączek P., Gospodarka wodno-elektrolitowa organizmu, profilaktyka odwodnienia i strategie prawidłowego nawadniania sportowców, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/sport/107981,gospodarka-wodno-elektrolitowa-organizmu-profilaktyka-odwodnienia-i-strategie-prawidlowego-nawadniania-sportowcow [Dostęp online: 01.04.2025]
3. Odwodnienie organizmu – objawy i leczenie. #latozsanepidem, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie: https://www.gov.pl/web/psse-szczecin/odwodnienie-organizmu–objawy-i-leczenie-latozsanepidem [Dostęp online: 01.04.2025]