Biegunka w podróży – jakie mogą być jej przyczyny?
Biegunka w podróży to powszechny problem wśród osób odwiedzających kraje o niższym standardzie sanitarnym. Jej najczęstszą przyczyną są infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, wynikające z konsumpcji skażonej wody i żywności. Głównymi winowajcami są bakterie Escherichia coli (szczególnie enterotoksygenne ETEC), Salmonella, Shigella oraz Campylobacter. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie nieprzegotowanej wody, surowych owoców i warzyw lub niedogotowanego mięsa.
Ryzyko wzrasta w regionach o niższych warunkach sanitarnych, w porównaniu do krajów europejskich oraz tych, w których panuje wysoka temperatura1.
Jakie są objawy biegunki podróżnych?
Biegunka podróżnych zwykle ma ostry przebieg i trwa od jednego do kilku dni. Pojawia się zazwyczaj w 2-3 dobie po przybyciu do nowego miejsca. Objawy obejmują przede wszystkim wodnistą biegunkę (3–5 luźnych stolców dziennie), a w 20% przypadków liczba wypróżnień może wynosić nawet 6–15 na dobę. Do najczęstszych symptomów należą1:
- ból brzucha i wzdęcia,
- nudności,
- gorączka,
- utrata apetytu,
- bóle głowy,
- dreszcze,
- bóle okolicy krzyża i stawów,
- wymioty.
Biegunka w podróży rzadko ma ciężki przebieg, ale może prowadzić do odwodnienia i osłabienia, szczególnie u osób starszych lub z przewlekłymi chorobami. Biegunka z krwią, choć występuje relatywnie rzadko, może wskazywać na poważniejsze zakażenie, które wymaga pilnej interwencji medycznej1.
Biegunka w podróży i na wakacjach – co zrobić, by jej uniknąć?
Aby zapobiec biegunce w trakcie wakacji i cieszyć się pobytem w egzotycznym kraju, pamiętaj o kilku podstawowych zasadach, które zmniejszą ryzyko nieprzyjemnych dolegliwości.
Przede wszystkim, dbaj o higienę – przed każdym posiłkiem i przygotowywaniem jedzenia dokładnie myj ręce. Unikaj jedzenia i picia z podejrzanych źródeł, takich jak stragany uliczne. Najlepszym wyborem jest zawsze butelkowana woda. Owoce należy dokładnie umyć i obrać ze skórki, a z surowych warzyw oraz sałatek – zupełnie zrezygnować. Staraj się jeść tylko potrawy, które zostały ugotowane w wysokiej temperaturze. Uważaj na lód w napojach, który może pochodzić z niepewnych źródeł wody. Dobrym rozwiązaniem jest także picie gorących napojów, np. kawy czy herbaty1.
A jeśli Cię dopadnie… Jak leczyć biegunkę podróżnych?
W przypadku pojawienia się rozwolnienia w podróży postępowanie polega głównie na zapobieganiu odwodnieniu i łagodzeniu objawów2. Jak poradzić sobie z biegunką w podróży?
Nawodnienie
Utrzymanie odpowiedniego poziomu nawodnienia to najważniejszy krok w leczeniu biegunki podróżnych. Staraj się regularnie pić duże ilości napojów – najlepiej butelkowanej wody i ewentualnie ciepłej herbaty. Możesz również stosować doustne preparaty nawadniające, które zawierają glukozę oraz elektrolity (takie jak sód i potas). Zwykle mają postać saszetek z proszkiem do rozpuszczenia w wodzie. Pomogą Ci zapobiec odwodnieniu2.
Leki przeciwbiegunkowe
W przypadku, gdy nie występują groźne objawy (jak gorączka czy krew w stolcu), możesz stosować leki przeciwbiegunkowe, takie jak preparaty z loperamidem. Hamują perystaltykę jelit i wpływają na zmniejszenie częstotliwości wypróżnień2.
Antybiotyki
W krajach rozwijających się, zwłaszcza w tropikach, skuteczne bywa połączenie leków przeciwbiegunkowych z antybiotykiem. Wybór leku zależy od regionu podróży oraz wrażliwości bakterii wywołujących biegunkę. Do najczęściej stosowanych antybiotyków należą cyprofloksacyna, azytromycyna i ryfaksymina. Połączenie loperamidu i odpowiednich antybiotyków przyspiesza leczenie, a objawy biegunki mogą ustąpić już w ciągu 24 godzin2.
Co zrobić, gdy dopadnie Cię biegunka w samolocie?
Biegunka w samolocie to zdecydowanie duży dyskomfort, a dla wielu osób także wstydliwa sytuacja. Jeśli dopadną Cię te nieprzyjemne dolegliwości, pierwszym krokiem jest zadbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. Pij wodę lub napoje nawadniające, aby uzupełnić utracone płyny i elektrolity. Jeśli przebieg rozwolnienia jest łagodny, możesz sięgnąć po loperamid, którego działanie terapeutyczne zaczyna się po upływie 1 do 3 godzin od przyjęcia leku3.
Jednak w przypadku, gdy objawy się nasilają i towarzyszą im inne dolegliwości, takie jak krew w stolcu, gorączka, wymioty czy silny ból, koniecznie poinformuj członka załogi o swoim stanie zdrowia. W takiej sytuacji może zostać podjęta decyzja o awaryjnym lądowaniu.
Biegunka po podróży – o czym może świadczyć?
Jeśli biegunka utrzymuje się po powrocie z podróży, może to wskazywać na poważniejszą infekcję lub rozwój przewlekłego zespołu jelitowego. Długotrwałe objawy bywają konsekwencją zakażenia pierwotniakami, takimi jak Giardia lamblia. Warto skonsultować się wówczas z lekarzem, który może zlecić leczenie przeciwpasożytnicze. W niektórych przypadkach biegunka po podróży może być zwiastunem poinfekcyjnego zespołu jelita drażliwego (IBS), wywołanego zmianami w mikrobiocie jelitowej. Wówczas, mimo stosowania leczenia przeciwdrobnoustrojowego, objawy mogą się utrzymywać. To rzadkie powikłanie infekcyjnej biegunki, które ma charakter przewlekły2.
Kiedy warto wybrać się do lekarza?
W przypadku biegunki większość dorosłych turystów jest w stanie poradzić sobie z objawami samodzielnie. Jednak w niektórych sytuacjach konieczna jest konsultacja z lekarzem. Natychmiast skontaktuj się ze specjalistą, jeśli wystąpią alarmujące objawy, takie jak bardzo liczne, wodniste wypróżnienia przekraczające 10 dziennie. Niepokojąca jest również obecność krwi lub śluzu w stolcu, wysoka gorączka, uporczywe wymioty oraz objawy ciężkiego odwodnienia.
Konsultacja lekarska jest również wskazana w przypadku dzieci, seniorów oraz osób z przewlekłymi chorobami, takimi jak cukrzyca czy schorzenia układu pokarmowego2.
Źródła:
1 Mach, T. (2011). Biegunka podróżnych. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 3(3), 121-126.
2 Wroczyńska A, Biegunka podróżnych, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/65382,biegunka-podroznych [Dostęp online: 02.03.2025]
3 Stoperan, 2 mg, kapsułki twarde, Charakterystyka Produktu Leczniczego.
